Organisatiepolitiek is iets waar velen zich liever niet mee bezighouden, maar we weten allemaal: je ontkomt er niet aan politiek handelen. Het speelt overal waar mensen samenkomen met verschillende belangen, of dat nu binnen een familiebedrijf, een grote multinational of een overheidsinstantie is. Toch lijkt het onderwerp altijd wat beladen te zijn, alsof het een noodzakelijk kwaad is waar we tegen wil en dank mee moeten leren omgaan.
Altijd alert op verborgen agenda’s
Herkenbaar is misschien wel het gevoel dat je constant alert moet zijn op verborgen agenda’s en belangen. Iedereen lijkt wel iets anders na te streven, soms openlijk, vaker subtiel en achter de schermen. Het vraagt om scherpte en inzicht om effectief te zijn in dit politieke speelveld. Maar is het altijd zo negatief, of kunnen we ook leren dit spel juist met plezier en overtuiging te spelen?
Misschien ligt de moeilijkheid van politiek handelen niet zozeer in het spel zelf, maar vooral in onze eigen houding ertegenover. Veel professionals ervaren politiek als een lastig obstakel omdat het vaak traag verloopt en tegenstrijdige belangen blootlegt. Waar je op je werk graag vaart wil maken en helderheid wilt scheppen, loop je juist vaak tegen muren aan: managers die autoritair gedrag vertonen, collega’s die belangen uitspelen of processen die onnodig ingewikkeld worden gemaakt.
Iedereen kent wel voorbeelden uit eigen ervaring: die leidinggevende die rechtstreeks bij de bestuurder iets regelt zonder dat jij het weet. Of die collega die de credits opeist terwijl het jouw idee was. Misschien herken je zelfs wel het gevoel dat jij de enige bent die werkelijk het gezamenlijke belang voor ogen heeft, terwijl de rest van de organisatie alleen maar bezig lijkt te zijn met het beschermen van hun eigen eilandje.
Politiek handelen als kans voor groei
Maar het politieke spel heeft ook een andere kant. Het kan een plek zijn waarin je groeit, sterker wordt en jezelf beter leert kennen. Het gaat namelijk niet alleen om wat anderen doen of niet doen, maar vooral om hoe jij daar zelf mee omgaat. Heb jij voldoende inzicht in het krachtenveld waarin je werkt? Weet jij wat je eigen kwaliteiten zijn en hoe je die slim kunt inzetten om anderen mee te krijgen in jouw ideeën?
Neem bijvoorbeeld het omgaan met hiërarchie. In hiërarchische organisaties kan het lastig zijn je eigen ideeën naar voren te brengen, zeker als je nog niet lang op een bepaalde positie zit. Toch kun je ook daar invloed uitoefenen door helder te zijn over wat je wilt bereiken en duidelijk te maken hoe dit aansluit bij de doelen van de organisatie. Het draait hierbij om strategische communicatie, goed luisteren en slim inspelen op de belangen en behoeften van anderen.
En politiek speelt zich niet alleen binnen organisaties af. Veel professionals merken juist hoe complex het wordt als er meerdere organisaties samenwerken. Denk aan samenwerkingen tussen een gemeente, een ziekenhuis en een onderwijsinstelling – allemaal met eigen belangen, tempo’s en werkwijzen. Dan gaat het niet meer alleen om invloed uitoefenen binnen je eigen afdeling, maar ook om het managen van verwachtingen, het bouwen van vertrouwen over grenzen heen en het overeind houden van gezamenlijke doelen. Wie daar niet alert in beweegt, raakt snel de regie kwijt.
Zelfvertrouwen en overzicht houden
Hetzelfde geldt voor situaties waarin je merkt dat besluiten achter gesloten deuren genomen worden en je jezelf buitengesloten voelt. Hoe frustrerend het ook is, het helpt om te beseffen dat politiek handelen niet betekent dat je jezelf moet verliezen in machtsspelletjes. Integendeel, het gaat juist om het inzetten van jouw eigen authenticiteit en kracht om het proces positief te beïnvloeden.
Effectief politiek handelen betekent soms ook dat je bewust afstand neemt van het spel om beter overzicht te houden. Door even uit te zoomen zie je vaak duidelijker waar de kern van een probleem zit en welke belangen een rol spelen. Dit inzicht helpt je vervolgens om gericht en effectief in actie te komen. Het gaat om lenigheid: kunnen schakelen, snel anticiperen, en helder blijven nadenken, zelfs onder druk.
Je eigen rol bewust versterken
Dit vraagt om zelfvertrouwen en zelfreflectie. Ken jezelf en weet waar jouw grenzen liggen. Leer hoe je effectief kunt reageren in het moment, zonder je emoties de overhand te laten krijgen. Ontwikkel een netwerk binnen je organisatie, zodat je weet bij wie je terecht kunt wanneer je ergens mee zit. Dit helpt je om sneller en effectiever te handelen, en vooral ook om minder energie kwijt te raken aan frustraties.
Politiek handelen is dus geen noodzakelijk kwaad, maar eerder een onderdeel van professioneel functioneren dat je kunt leren beheersen en zelfs waarderen. En altijd met één uitgangspunt voor ogen: politiek handelen moet ethisch zijn. Integer, zuiver en gericht op het grotere geheel. Alleen dan behoud je geloofwaardigheid, draagvlak én je eigen plezier in het werk.
Door bewust om te gaan met je eigen rol, je kwaliteiten in te zetten en je communicatieve vaardigheden te versterken, kun je van het politieke speelveld iets maken dat bij jou past, in plaats van iets waar je voortdurend tegen moet vechten.
Wil jij ook leren hoe je jouw politieke lenigheid en persoonlijke effectiviteit kunt vergroten? Bekijk dan onze 3-daagse training ‘Macht en politiek handelen in organisaties’ en ontdek hoe je politiek handelen kunt gebruiken als kracht in plaats van zwakte. Wil je met je (project-)team of je collega’s de besluitvorming verbeteren? Kijk dan hier voor onze maatwerktraining.
Meer weten?
Neem contact op met Marco Schreurs en ontdek hoe wij jou of je team hierin kunnen ondersteunen.