DE KUNST VAN POLITIEK HANDELEN IN ORGANISATIES

Macht en politiek handelen is een onvermijdelijk aspect van elke samenwerking. Het manifesteert zich in alle lagen van een organisatie. Het vereist inzicht in eigenbelangen en de politieke dynamiek, alsook het vermogen om voorbij persoonlijke allergieën en blinde vlekken te kijken. Het strategisch navigeren door dit landschap is een kunst en een ambacht, waarbij je leert om met integriteit te handelen en gezamenlijke doelen te bereiken. Dit stelt je in staat om invloed uit te oefenen en het succes van besluiten te verhogen. In dit artikel verkennen we de nuances van macht en communicatie als politieke middelen en bieden we inzichten in hoe je effectief kunt handelen binnen de politieke arena van je organisatie.

Het politieke krachtenveld ontrafeld

Elke organisatie heeft zijn eigen politieke krachtenveld, een complex web van belangen, relaties, macht en invloed. Om inzicht te krijgen in dit veld, is het belangrijk om de sleutelspelers te identificeren: wie zijn de beslissers, de beïnvloeders, de uitvoerders en de gatekeepers? Wat drijft hen en hoe verhouden hun belangen zich tot die van jou? Door het krachtenveld te begrijpen, kun je anticiperen op bewegingen en beter navigeren door de politieke landschappen van jouw organisatie.

Strategisch positioneren en invloed uitoefenen

Eenmaal bewust van het krachtenveld, is het zaak om jezelf strategisch te positioneren. Dit betekent dat je jouw eigen belangen en doelen duidelijk voor ogen moet hebben, maar ook dat je de kunst verstaat om allianties te vormen. Het gaat om het vinden van gemeenschappelijke gronden met anderen en het opbouwen van een netwerk van relaties dat je kunt mobiliseren wanneer dat nodig is. Hier komt het aspect van ‘macht mobiliseren’ uit het politiek handelingsmodel van Martin Hetebrij naar voren: als we zelf geen macht hebben, kunnen we gebruik maken van die van een ander. Het politiek handelingsmodel is ook een belangrijk onderdeel van onze training ‘Het politieke spel in je organisatie effectiever spelen’.

Macht hanteren speelt ook een cruciale rol. In organisaties komt het hanteren van macht vooral neer op leiding geven. Wie leiding geeft, heeft de macht om besluiten op te leggen, opdrachten te geven, doelen te stellen, en medewerkers te beoordelen op hun resultaten. Dit is een directe invloed die je kunt uitoefenen wanneer je in een positie van autoriteit bent.

Handelswijzen en alternatieve routes

Politiek handelen vereist ook dat je verschillende handelswijzen en alternatieve routes overweegt. Dit kan betekenen dat je soms indirect te werk gaat, door anderen te beïnvloeden die op hun beurt invloed hebben op de besluitvorming. Het kan ook inhouden dat je de tijd neemt om draagvlak te creëren voordat je een voorstel doet, door te luisteren en te begrijpen wat anderen beweegt. In dit proces is ‘macht beantwoorden’ een actieve handeling: weigeren of gehoorzamen. Het beantwoorden van macht staat in organisaties gelijk aan leiding ontvangen. Wie leiding ontvangt, denkt actief mee, geeft feedback, of werkt tegen, of doet alsof hij gehoorzaamt en ondermijnt de positie van de leidinggevende.

Macht delegeren is een ander belangrijk aspect. Wie macht heeft, kan die doorgeven aan anderen. Dit betekent het toewijzen van posities aan personen binnen de organisatie, waarbij bevoegdheden worden gekoppeld aan deze posities en vervolgens aan mensen.

Jouw rol in de besluitvorming

Het begrijpen van je rol binnen de besluitvormingsprocessen van je organisatie is cruciaal voor effectief politiek handelen. Elke rol draagt bij aan de dynamiek van het politieke spel en biedt unieke kansen om invloed uit te oefenen. Hieronder verkennen we deze rollen verder en hoe je ze kunt benutten:

Initiator: Als initiator ben je de aanjager van verandering of nieuwe ideeën. Je hebt de kracht om agenda’s te zetten en discussies te starten. Het is belangrijk dat je een duidelijke visie hebt en deze kunt communiceren op een manier die anderen inspireert en motiveert. Als initiator moet je ook veerkrachtig zijn, want je zult weerstand en kritiek tegenkomen. Het is jouw taak om deze te overwinnen door draagvlak en een coalitie van ondersteuners op te bouwen.
Facilitator: De facilitator speelt een sleutelrol in het gladstrijken van het proces. Je zorgt ervoor dat alle stemmen worden gehoord en dat er een constructieve dialoog plaatsvindt. Je hebt de mogelijkheid om te bemiddelen tussen verschillende belangen en om consensus te bouwen. Dit vereist uitstekende communicatieve vaardigheden en het vermogen om neutraal te blijven, zelfs als de discussie verhit raakt.
Adviseur: Als adviseur heb je de taak om je expertise en inzicht te delen om de besluitvorming te informeren. Je invloed komt voort uit je kennis en geloofwaardigheid. Het is essentieel dat je vertrouwen opbouwt en je adviezen baseert op grondige analyses en feiten. Een adviseur moet ook tactvol zijn in het presenteren van informatie, vooral als deze tegen de heersende opinie ingaat.
Uitvoerder: De uitvoerders zijn degenen die besluiten in actie omzetten. Hoewel het lijkt alsof je aan het einde van de keten staat, is je rol van onschatbare waarde. Je hebt een praktisch inzicht in wat werkt en wat niet, en dit kan je een sterke positie geven om feedback te geven op beleid en besluiten voordat ze worden gefinaliseerd. Jouw real-world ervaring is essentieel voor het verfijnen van besluiten en het waarborgen van hun uitvoerbaarheid.

De persoonlijke impact van organisatiepolitiek

Het navigeren door de politieke wateren van een organisatie kan een diepgaande persoonlijke impact hebben. Emoties lopen vaak hoog op wanneer medewerkers geconfronteerd worden met politieke manoeuvres die hun belangen, waarden of projecten raken. De ervaring van onrecht of manipulatie kan intense gevoelens van irritatie en achterdocht oproepen. Deze emoties kunnen, indien niet goed beheerd, leiden tot destructief ‘rattengedrag’, waarbij collega’s elkaar bewust of onbewust ondermijnen in plaats van samen te werken voor het gemeenschappelijk goed. Dit kan niet alleen pijnlijk zijn voor de individuen die erbij betrokken zijn, maar ook een toxische werkomgeving creëren waarin wantrouwen en cynisme welig tieren. Het is daarom van cruciaal belang om bewust te zijn van de emotionele onderstroom die politiek handelen met zich mee kan brengen en om strategieën te ontwikkelen die deze emoties kanaliseren in constructieve banen.

Positieve bijdrage aan de besluitvorming

Het idee dat politiek handelen binnen organisaties inherent negatief is, is een misvatting die helaas vaak voorkomt. In werkelijkheid is politiek handelen een neutraal instrument; het zijn de intenties en methoden die het een positieve of negatieve connotatie geven. Wanneer politiek handelen wordt ingezet met transparantie en eerlijkheid, kan het een krachtig middel zijn om doelen te bereiken die in het belang zijn van zowel het individu als de organisatie.

Conclusie

Politiek handelen binnen organisaties is een ambacht dat je kunt leren en perfectioneren. Door inzicht te krijgen in het politieke krachtenveld, jezelf strategisch te positioneren, verschillende handelswijzen te overwegen en je rol in de besluitvorming te begrijpen, kun je op een positieve manier invloed uitoefenen. Dit leidt tot snellere en betere besluitvorming en een harmonieuzere werkomgeving. Het is een spel van finesse en tact, waarbij eerlijkheid en transparantie de sleutels zijn tot succes. Wil je dit (nog) beter leren politiek te handelen? En invloed uit te kunnen oefenen op de besluitvorming? Neem dan deel aan onze training ‘Het politieke spel in je organisatie effectiever spelen’.

Rond macht, politiek handelen en beïnvloeden van besluitvorming verzorgen wij al meer dan 15 jaar reguliere- en maatwerktrainingen. Wil je meer weten over de mogelijkheden binnen jouw organisatie of team? Neem dan contact op met Marco Schreurs (T. 035-6037979) voor het maken van een vrijblijvende afspraak.

5 BELANGRIJKSTE KEY-TAKEAWAYS:

Inzicht in het krachtenveld: Het is cruciaal om de politieke dynamiek en de sleutelspelers binnen een organisatie te begrijpen om effectief te kunnen navigeren en invloed uit te oefenen.
Strategische positionering: Het bewust positioneren van jezelf binnen het krachtenveld en het vormen van allianties zijn essentieel voor het behartigen van je belangen en doelen.
Begrip van rollen: Het herkennen en benutten van je eigen rol, of je nu een initiator, facilitator, adviseur of uitvoerder bent, is van onschatbare waarde voor het uitoefenen van invloed binnen de besluitvorming.
Persoonlijke impact: Het persoonlijk omgaan met organisatiepolitiek kan uitdagend zijn, maar door professioneel te blijven en constructieve strategieën te ontwikkelen, kun je jezelf beschermen en bijdragen aan een positieve werkomgeving.
Positieve politiek: Politiek handelen moet worden gezien als een neutraal instrument, waarbij transparantie, ethiek en eerlijkheid de basis vormen voor positieve en constructieve besluitvorming.