Vrouwelijk leiderschap – lessen uit India en Benin (5)

Het versterken van hun achterban is voor vrouwelijke ondernemers in ontwikkelingslanden belangrijker dan winst maken.

Eerst een paar feiten:

• Vrouwen in Afrika produceren 80% van het voedsel maar krijgen slechts 7 tot 10% van de landbouwsubsidies.
• Eén op de drie baby’s in India wordt ondervoed geboren, omdat de moeders te weinig te eten krijgen terwijl het land gewoon voedsel exporteert.
• Vrouwen in India die in lokale raden worden gekozen, maken keuzes die goed zijn voor de gehele gemeenschap. (In India schrijft een nieuwe wet een derde participatie van vrouwen voor)

En zo kan ik nog een hele tijd doorgaan. In de praktijk blijkt telkens weer dat investeren in de positie en ontwikkeling van vrouwen het meest effectief is in de strijd tegen de honger. Ondanks het feit dat vrouwen vaak verantwoordelijk zijn voor het vervullen van de basisbehoeften van hun gezin, worden ze systematisch buitengesloten en hebben ze geen toegang tot onderwijs, geld of invloedrijke posities. Vrouwen zijn vaak ondervoed, omdat ze hun eten afstaan aan hun kinderen enmannelijke familieleden. Uit studies blijkt dat zodra vrouwen ondersteund worden om in hun kracht te staan en zich als leider te ontpoppen, de gehele gemeenschap daar de vruchten van plukt. Wanneer vrouwen leiders worden, zetten zij voedselzekerheid, onderwijs, gezondheid, corruptie en sociale uitsluiting op de agenda van hun gemeenschappen.

The Hunger Project maakt vrouwen én mannen bewust van de toegevoegde waarde van vrouwen in het opbouwen van sterke lokale gemeenschappen en biedt vrouwen de kans zich te ontwikkelen met alfabetiseringlessen, scholing en leiderschapstrainingen. Daarnaast kunnen vrouwen in bijvoorbeeld India door de aangeboden programma’s optimaal gebruikmaken van hun politieke mandaat en het bijbehorende lokale overheidsbudget. Of kunnen ze in Benin Afrika een beroep doen op microkredieten om zo te investeren in een kansrijkere toekomst voor het hele gezin.

Zo worden vrouwen en meisjes, in plaats van de ernstigst getroffen slachtoffers van chronische ondervoeding, de sleutel tot het einde van honger.

Vrouwen als change agents in Benin

Afgelopen februari reisde ik met The Hunger Project naar het Afrikaanse Benin, waar THP al sinds 1997 actief is. In die periode zijn 14 epicentra (dienstencentra voor bewoners van omringende dorpen) gemobiliseerd door de lokale bevolking om zo een weg te vinden naar het einde van de honger en armoede. Na het volgen van Visie-Engagement en Actie workshops bouwen de inwoners van het platteland zelf aan een epicentrum en daarmee aan hun eigen toekomst. De diensten van het epicentrum bestaan uit bewustwording en zelfvertrouwen, training in betere landbouwtechnieken, alfabetisering, microkrediet, eerstelijns medische zorg en voorlichting, training in handvaardigheden en ondernemerschap.

De mensen die ons ontvingen tijdens de opening van het epicentrum in Tré, toonden ons met trots hun fonkelnieuwe gebouw; alles kraakhelder, de weegschaal was zelfs nog ingepakt in plastic. En dat in opwachting van honderden mensen onder afdakjes van zeil. Wij werden in grote fauteuils neergezet tegenover een grote menigte van mannen. Deze mannen waren vooral aan het woord tijdens het formele gedeelte van het programma. De aanwezige vrouwen keken ondertussen van onder hun afdakjes van zeil naar ons en lachten voorzichtig en keken nieuwsgierig als we oogcontact hadden. Ze waren er wel, maar toch eigenlijk niet echt… Het was duidelijk dat de mannen de kans pakten ons te vertellen hoe hard ze hadden gewerkt en hoe trots ze waren op het resultaat.

Daarna bezochten we een epicentrum in Kissamey, dat twee jaar geleden is geopend. Nu twee jaar verder, werden we zeer enthousiast begroet! Ook hier weer honderden vrouwen in prachtige jurken. Ditmaal veel sterker op de voorgrond dan bij de opening van het epicentrum in Tré. Er was een vaccinatieprogramma gaande en er waren weer toespraken. Deze keer ook een van de lokale leidsters van de kredietgroepen, die vol passie en recht uit het hart, als enige zonder papiertje maar met de meeste kracht en overtuiging van iedereen, haar verhaal deed over de kansen die ze hebben gepakt in Kissamey. Wat een verschil tussen de twee epicentra! Hier was het overduidelijk dat vrouwelijk leiderschap haar werk had gedaan afgelopen twee jaar. Vrouwen vormen de werkelijke change agents, ook in Benin.

Vrouwelijk leiderschap

De cijfers bevestigen het bovengenoemde beeld. In 2010 gaf THP in de epicentra in Benin 57 workshops over microfinanciering. Hierbij werden 5.463 vrouwen en 580 mannen getraind. Ook gaven ze in Benin vijftig inkomstengenererende workshops aan 4.911 vrouwen en 577 mannen, zodat zij zelfstandig een inkomen kunnen verwerven. De rurale banken van vier epicentra zijn in 2010 een unieke samenwerking gestart. Het netwerk wordt gerund door alleen vrouwen, maar staat ten dienste van zowel mannen als vrouwen. Het netwerk geeft de banken meer reikwijdte en geeft hen betere marges om partnerschappen aan te gaan met andere microfinancieringsinstellingen. Wanneer vrouwen leiders worden, zetten zij voedselzekerheid, onderwijs, gezondheid, corruptie en sociale uitsluiting op de agenda van hun gemeenschappen. Zij zijn het die de werkelijke motor voor het beëindigen van de honger en daarmee succes boeken!

Hoe werkt dat binnen jouw organisatie?

Krijgen vrouwen binnen jouw organisatie ook de ruimte om de meest essentiële onderwerpen op de agenda te zetten? Maakt jouw organisatie überhaupt gebruik van de vrouwelijke talenten bij het op een hoger plan brengen van de organisatie? Ik heb gezien en ervaren dat het werkt. Maar ook gezien dat organisaties hier in Nederland als het gaar om vrouwelijk leiderschap nog altijd veel kansen laten liggen. En dat is zonde…

Wil je meer informatie, neem dan contact op met Muriel Schrikkema (T. 035-6037979).