Vertrouwen geven en ontvangen vormt de basis van iedere sterke samenwerking. Het gaat verder dan een abstract concept; vertrouwen is een essentieel ingrediënt voor succes in teams en organisaties. Maar wat betekent vertrouwen precies? Vertrouwen kan worden gedefinieerd als het geloof dat iemand eerlijk, competent en betrouwbaar is, en consistent handelt in woorden en daden. Het zorgt ervoor dat mensen risico’s durven nemen, zowel in relaties als in samenwerking.
Ben jij te vertrouwen?
Laten we eerst beginnen met hoe jij te vertrouwen bent. ‘Te vertrouwen zijn’ is een van de 48 kwaliteiten die bij onze 360 graden feedforward analyse™ vaak hoog scoren. Wanneer ik dit terugkoppel aan deelnemers, reageren zij vaak met opluchting: “Fijn dat mijn omgeving mij ziet als betrouwbaar.” Dit onderstreept hoe belangrijk het voor mensen is om als betrouwbaar en geloofwaardig te worden beschouwd.
Vertrouwen geven en ontvangen vormt het fundament van samenwerking. Zonder vertrouwen verliezen woorden en acties hun kracht en betekenis, met als gevolg dat samenwerking stagneert. Zelfs de beste plannen of strategieën falen wanneer vertrouwen ontbreekt.
Vertrouwen is de sleutel tot effectieve samenwerking
Het belang van vertrouwen wordt extra zichtbaar in teamsessies. Wanneer teams willen werken aan effectievere samenwerking, komt het vaak neer op het (opnieuw) bouwen aan vertrouwen. Soms wordt dit pas echt benoemd wanneer een teamlid tijdens een sessie zegt: “Het ontbreekt ons aan onderling vertrouwen.” Dit is vaak een keerpunt in de samenwerking. Op dat moment ontstaat de ruimte om samen te onderzoeken hoe het team kan bouwen aan wederzijds vertrouwen.
Voor leidinggevenden en HR-professionals is het belangrijk om te begrijpen hoe vertrouwen ontstaat en hoe zij dit proces kunnen begeleiden. Vertrouwen is namelijk geen vanzelfsprekendheid, maar iets waar je actief aan moet werken. Vooral in tijden van verandering of onzekerheid wordt vertrouwen op de proef gesteld. Wie dan vertrouwen weet te behouden, legt een solide basis voor duurzame samenwerking.
Hoe bouw je aan vertrouwen geven en ontvangen?
Misschien vraag je je af: Wat betekent vertrouwen concreet? Of: Hoe werk je actief aan vertrouwen in je team? Hiervoor gebruiken wij een eenvoudige en praktische formule die vertrouwen opdeelt in drie elementen: geloofwaardigheid, betrouwbaarheid en ego.
Geloofwaardigheid
Geloofwaardigheid gaat over de vraag: Kom jij eerlijk, oprecht en authentiek over? Mensen vinden anderen geloofwaardiger als zij niet alleen hun sterke kanten laten zien, maar ook hun kwetsbaarheden. Hierdoor ontstaat een completer beeld van wie je bent.
Om je geloofwaardigheid te vergroten, helpt het om transparanter te zijn. Laat bijvoorbeeld niet alleen je successen zien, maar deel ook de uitdagingen waar je mee te maken hebt gehad. Dit maakt je menselijker en geloofwaardiger in de ogen van anderen. Vooral bij nieuwe samenwerkingen kan het waardevol zijn om bewust een volledig en eerlijk beeld van jezelf te schetsen.
Betrouwbaarheid
Betrouwbaarheid draait om consistentie. Zeg je wat je doet en doe je wat je zegt? Mensen vertrouwen anderen die voorspelbaar zijn in hun acties en communicatie. Betrouwbaarheid wordt niet alleen versterkt door afspraken na te komen, maar ook door terug te komen op eerdere gesprekken of toezeggingen. Dit laat zien dat je betrokken bent en verantwoordelijkheid neemt.
Voor leidinggevenden is betrouwbaarheid een kernkwaliteit. Het is belangrijk om je woorden zorgvuldig te kiezen en je afspraken helder te maken. Zelfs in complexe situaties kan je betrouwbaarheid behouden door open te communiceren over wat haalbaar is.
Ego minimaliseren
Ego heeft betrekking op persoonlijke belangen. Mensen voelen meer vertrouwen wanneer zij zien dat het gezamenlijke belang centraal staat. Het minimaliseren van ego betekent niet dat je je eigen doelen moet opgeven, maar dat je duidelijk maakt hoe deze doelen bijdragen aan het grotere geheel.
Om het ego te minimaliseren, kun je tijdens gesprekken de nadruk leggen op het collectieve doel. Bespreek bijvoorbeeld hoe de samenwerking bijdraagt aan de gezamenlijke ambities en wat de rol van ieder teamlid daarin is. Wanneer mensen zich gezien voelen en hun persoonlijke bijdrage wordt erkend, groeit het vertrouwen binnen het team.
Vertrouwen in de praktijk: een voorbeeld
Tijdens een High Performance Organisatie (HPO) traject bij een verzekeringsbedrijf vertelde een manager:
“Ik ben gestart met persoonlijke gesprekken met ieder teamlid. Gewoon vragen wie ze zijn en wat hen bezighoudt.”
Een medewerker vulde aan:
“Die persoonlijke interesse heeft enorm bijgedragen aan mijn vertrouwen in de manager. Ik voel me nu vrijer om zaken bespreekbaar te maken.”
Dit voorbeeld laat zien dat vertrouwen niet alleen wordt opgebouwd door afspraken na te komen, maar ook door oprechte aandacht en verbinding. Het creëren van vertrouwen vraagt om tijd en toewijding, maar levert waardevolle resultaten op in de samenwerking.
Waarom vertrouwen geven en ontvangen cruciaal is voor teams
Een oud gezegde luidt: “Vertrouwen komt te voet en gaat te paard.” Het bouwen aan vertrouwen kost tijd, maar het verliezen ervan kan in een oogwenk gebeuren. Teams en organisaties die hier onvoldoende aandacht aan besteden, lopen vaak tegen problemen aan zoals misverstanden, frustraties en verminderde samenwerking.
Met onze feedforward analyse™ kun je direct aan de slag met vertrouwen. Door te focussen op wat goed gaat en ontwikkelpunten op een positieve manier te benaderen, creëer je een veilige basis om vertrouwen verder te vergroten. Deze aanpak helpt teams niet alleen elkaar beter te begrijpen, maar ook om samen te groeien.
Aan de slag met vertrouwen geven en ontvangen in jouw team
Wil je werken aan vertrouwen geven en ontvangen in jouw organisatie? Onze maatwerktrainingen helpen leidinggevenden en HR-professionals inzicht te krijgen in de dynamiek van vertrouwen. Door onze wetenschappelijk onderbouwde aanpak leren teams elkaar beter begrijpen en ontwikkelen zij praktische tools om vertrouwen duurzaam te vergroten.
Meer weten?
Neem contact met mij (Muriel Schrikkema) op om te ontdekken hoe wij jouw team kunnen ondersteunen bij het versterken van het fundament van vertrouwen. Want succesvolle samenwerking begint met vertrouwen.
Veelgestelde vragen over teamontwikkeling en High Performance Teams
Wat is teamontwikkeling?
Teamontwikkeling is het proces waarin een groep mensen zich ontwikkelt tot een hecht en effectief samenwerkend team. Dat vraagt om aandacht voor onderlinge communicatie, heldere doelen, duidelijke rollen, vertrouwen en een open aanspreekcultuur. Teams doorlopen vaak verschillende fasen, van oriëntatie en conflict tot prestatie en reflectie. Effectieve teamontwikkeling helpt om obstakels bespreekbaar te maken, samenwerking te verbeteren en (team)doelen sneller en duurzamer te bereiken.
Hoe bouw je aan een High Performance Team?
Een High Performance Team ontstaat wanneer teamleden een gezamenlijk doel nastreven, elkaar vertrouwen, eigenaarschap nemen en continu willen verbeteren. De basis ligt in gedeelde ambities, psychologische veiligheid, constructieve communicatie en duidelijke afspraken. Leiderschap speelt een sleutelrol door richting te geven, samenwerking te stimuleren en ruimte te geven voor feedback en reflectie. Het bouwen aan een High Performance Team vraagt tijd, consistentie en de bereidheid om gedrag bespreekbaar te maken.
Wat is de rol van de leider/manager in teamontwikkeling?
De teamleider speelt een centrale rol in het vormgeven en begeleiden van teamontwikkeling. Dit betekent niet alles zelf oplossen, maar voorwaarden scheppen voor samenwerking en groei. Een goede leider zorgt voor heldere doelen, stimuleert open communicatie, bewaakt veiligheid en moedigt teamleden aan om verantwoordelijkheid te nemen. Leiderschap vraagt om een balans tussen duidelijkheid en ruimte, resultaatgerichtheid en aandacht voor mensen – vaak omschreven als de combinatie van ‘caring’ en ‘daring’.
Hoe ontstaat vertrouwen binnen een team?
Vertrouwen groeit wanneer teamleden het gevoel hebben dat ze gehoord worden, zichzelf kunnen zijn en kunnen rekenen op elkaar. Dit ontstaat door een open dialoog, het nakomen van afspraken, het geven van erkenning en het op een veilige manier bespreekbaar maken van fouten of dilemma’s. Teams waarin vertrouwen ontbreekt, laten vaak terughoudend gedrag zien. Vertrouwen bouwen kost tijd, maar is de sleutel tot effectieve samenwerking en hoge betrokkenheid.
Hoe krijg je teamleden in de actiestand?
Teamleden komen in beweging wanneer ze zich betrokken voelen bij het gemeenschappelijke doel, weten wat er van hen verwacht wordt en het vertrouwen krijgen om zelf beslissingen te nemen. Onduidelijkheid, gebrek aan richting of een te controlerende leiderschapsstijl kunnen ervoor zorgen dat mensen afwachtend worden. Door doelen samen scherp te stellen, ruimte te geven voor initiatief en regelmatig constructief te reflecteren op het proces, ontstaat meer eigenaarschap en motivatie.
Hoe herken je dat je team niet goed functioneert – en waar ligt dat aan?
Een team dat niet lekker loopt, laat dat vaak op allerlei manieren zien: mensen trekken zich terug of zeggen juist alles in de wandelgangen. Frustraties blijven sudderen of komen steeds weer terug. Er is minder initiatief, overleg voelt als tijdverspilling, en beslissingen blijven uit of worden eindeloos herkauwd. Dit zijn signalen dat de samenwerking stokt. De oorzaken liggen meestal dieper: onduidelijke doelen, onuitgesproken verwachtingen, zwak of onduidelijk leiderschap, en het ontbreken van psychologische en sociale veiligheid. Ook externe druk zoals hoge werkdruk of wisselende prioriteiten kunnen samenwerking ondermijnen. Hoe langer deze signalen genegeerd worden, hoe lastiger het wordt om het tij te keren.
Wanneer is teamcoaching zinvol?
Teamcoaching is zinvol wanneer een team moeite heeft met effectief samenwerken, steeds tegen dezelfde problemen aanloopt of een belangrijke verandering doormaakt, zoals nieuwe doelen, een andere samenstelling of een veranderende context. Ook teams die willen groeien en het gevoel hebben dat er méér in zit, kunnen veel baat hebben bij coaching.
Hoe stimuleer je eigenaarschap in een team?
Eigenaarschap ontstaat wanneer teamleden zich verantwoordelijk voelen voor hun bijdrage én voor het gezamenlijke resultaat. Dit groeit als mensen ruimte krijgen om zelf beslissingen te nemen, invloed hebben op doelen en betrokken worden bij het proces. Heldere verwachtingen, autonomie binnen kaders, en het bespreken van gedrag en resultaten dragen hieraan bij. Ook het benoemen van successen én leerpunten helpt om eigenaarschap te versterken.
Wat zijn kenmerken van een High Performance Team?
Een High Performance Team heeft duidelijke doelen, wederzijds vertrouwen en een gezamenlijke focus op continue verbetering. Teamleden nemen eigenaarschap, geven elkaar feedback en durven verschillen bespreekbaar te maken. Ze zijn wendbaar, leren van fouten en streven naar kwaliteit in hun werk. De samenwerking is open en doelgericht, met ruimte voor reflectie én actie. Leiders vervullen een voorbeeldrol door richting te geven en eigenaarschap te stimuleren. Zo ontstaat een cultuur waarin teams duurzaam presteren én zich blijven ontwikkelen.
Wat kun je doen als teamleden niet goed samenwerken?
Gebrekkige samenwerking komt vaak voort uit onuitgesproken verwachtingen, onduidelijke afspraken of gebrek aan veiligheid. Het helpt om de samenwerking niet alleen te beoordelen op gedrag, maar ook te kijken naar de onderliggende oorzaken. Het voeren van open gesprekken over samenwerking, rollen, werkdruk en communicatiepatronen is een belangrijke eerste stap. Door het team gezamenlijk verantwoordelijkheid te geven voor verbetering, ontstaat ruimte voor verandering.
Hoe meet je de effectiviteit van een team?
De effectiviteit van een team is zichtbaar in het behalen van doelen, maar ook in de kwaliteit van de samenwerking, het leervermogen en het aanpassingsvermogen bij veranderingen. Signalen zoals hoge betrokkenheid, gedeelde verantwoordelijkheid, openheid in communicatie en het vermogen om conflicten op te lossen wijzen op een effectief team. Evaluatie kan zowel op inhoud (resultaten) als proces (samenwerking, interactie, betrokkenheid) plaatsvinden.
Wat levert teamcoaching op?
Goede teamcoaching leidt tot helderdere doelen, betere samenwerking, meer onderling vertrouwen en een open aanspreekcultuur. Teams gaan effectiever communiceren, maken betere afspraken en nemen meer gezamenlijk eigenaarschap. Dat vertaalt zich in hogere productiviteit, meer werkplezier en betere resultaten. Bovendien vergroot teamcoaching het leervermogen van het team – essentieel in een steeds veranderende werkomgeving.
Wat maakt een team weer effectief?
Teams worden weer effectief als ze samen helderheid creëren over doelen, rollen en onderlinge afspraken, én actief bouwen aan onderling vertrouwen. Dat vraagt om eerlijke gesprekken over wat wel en niet werkt, op een manier die mensen open houdt en uitnodigt om mee te denken. Feedforward helpt daarbij: door samen te kijken naar gedrag in concrete werksituaties en te benoemen wat helpt of belemmert, komt de samenwerking in beweging. Niet door harder te werken, maar door slimmer samen te werken aan wat echt nodig is om resultaten te boeken.