Waarom is samenwerken in een team belangrijk? Het is een vraag die we vaak krijgen in het kader van teamsessies en trainingen. Wanneer je echt beter wilt samenwerken in je team aan gemeenschappelijke resultaten, kun je een aantal dingen doen. In dit artikel geven we vijf ideeën om als leidinggevende de samenwerking in een team te verbeteren.
Wil je na het lezen van dit artikel ook de samenwerking in je team of organisatie verbeteren? Neem dan contact op met Muriel Schrikkema voor meer informatie of bekijk hier de maatwerktraining ‘Verbeter de samenwerking in je team: praktisch en resultaatgericht’.
1. Bouw vertrouwen op binnen je team
Vertrouwen is de basis voor een goede samenwerking in een team. Wanneer teamleden elkaar vertrouwen, kunnen ze effectiever samenwerken en voelen ze zich vrij om hun ideeën te delen. Geef teamleden de kans om hun vaardigheden en kennis te laten zien, en moedig hen aan om elkaar te ondersteunen. Dit is cruciaal voor succes bij samenwerken in een team.
“Muriel leerde mij dat vertrouwen niet ontstaat op groepsniveau of organisatieniveau, maar op individueel niveau. Je kunt eraan bouwen. Vertrouwen moet groeien. Dan pas gebeurt er wat. Op een gegeven moment zie je het ook gebeuren. Dat is het mooie eraan.”
Odile van Elderen – Beleidsadviseur P&O, Scholengroep Het Plein
Inzicht in de eigen motivatoren vormt de basis om met vertrouwen je commitment uit te spreken en bij te dragen aan het team. Dit versterkt het vertrouwen in jezelf én in anderen. Het gezegde “Je moet eerst jezelf vertrouwen voordat je een ander kunt vertrouwen” geldt ook hier. Zonder zelfvertrouwen kunnen anderen moeilijk op jou vertrouwen, en dit kan de samenwerking in een team negatief beïnvloeden. Het probleem van te weinig vertrouwen kan worden veroorzaakt doordat wij mensen alleen diegenen vertrouwen die hebben bewezen te vertrouwen te zijn. Tegelijkertijd geldt dat niemand kan bewijzen dat hij te vertrouwen is wanneer hij daar de ruimte en autonomie niet voor krijgt… Er zijn vaak twee mogelijkheden:
- Je kiest ervoor je medewerkers te vertrouwen en geeft hun de ruimte en autonomie die ze nodig hebben – én riskeert daarmee ook dat het weleens misgaat. Uiteraard moet je dan zaken concreet bespreekbaar maken en verwachtingen helder stellen.
- Je blijft dicht op ieder detail rond het ‘wat’ en ‘hoe’ en stelt zeker dat ze leveren. Tegelijkertijd beperk je hen in de ruimte en autonomie die ze krijgen, mogelijk met een lager gevoeld vertrouwen en getoond commitment als gevolg.
“Sinds de teamdag heb ik het idee dat het team ook echt veel meer een team is. Dat er ook meer het idee is dat we collega’s zijn die samen naar een doel toewerken. En verder vind ik het een veilige omgeving om feedback te geven en te ontvangen geworden.” Medewerker Universiteit Utrecht in aanloop naar haar B&O gesprek met leidinggevende
De oplossing ligt in de combinatie van beide elementen
Allereerst bied je een duidelijk kader en richting met bijbehorende verwachtingen. Daarnaast moedig je je mensen aan om hun werk te doen en hun kwaliteiten daarvoor in te zetten naar eigen idee en beste kunnen. 
2. Stel duidelijke doelen voor samenwerken in een team
Samen steeds beter worden in het realiseren van jullie gemeenschappelijke doelen is best lastig. In de praktijk komen we allerlei redenen tegen waarom dit niet optimaal lukt. Daardoor worden niet alleen de doelen niet altijd succesvol behaald, maar is de samenwerking vaak niet zo effectief als zou kunnen. Als manager is het belangrijk om duidelijke en haalbare doelen te stellen voor het team. Zorg ervoor dat deze doelen aansluiten bij de missie en visie van de organisatie. Daarnaast is het belangrijk om deze doelen te bespreken met het team, zodat iedereen weet wat de prioriteiten zijn en wat er concreet van hen verwacht wordt. De doelen moeten meetbaar zijn, zodat het team kan zien of ze vooruitgang boeken en wat er nog gedaan moet worden. Houd het aantal doelen beperkt, zodat het team niet overweldigd raakt en de focus kan behouden op de belangrijkste doelen.
“Ons team bestaat uit zeer diverse mensen. Sommigen zijn van nature mondig, terwijl anderen meer op de achtergrond blijven. Die dynamiek zorgde soms voor communicatieproblemen, vooral tijdens vergaderingen waar niet iedereen zich vrij voelde om zich uit te spreken of twijfels te delen.” Daniëlle Bimmel, communicatieteam Hecht
Bovendien helpt het stellen van duidelijke en gemeenschappelijke doelen om de samenwerking te verbeteren. Zo zorgt het ervoor dat het team als geheel succesvoller wordt.
3. Creëer een open aanspreekcultuur
Uit ons wetenschappelijk onderzoek naar High Performance Organisaties (HPO’s), weten we dat een open aanspreekcultuur zeer belangrijk is. In een HPO noemen we dit een open- en actiegerichte dialoog. Daarnaast is het belangrijk dat de dialoog open is en twee kanten op gaat. Het andere perspectief mag er ook zijn. Bovendien is de dialoog actiegericht, met oog op het realiseren van de gemeenschappelijke doelen. Een open aanspreekcultuur is essentieel voor een goede samenwerking. Als manager kun je verschillende dingen doen om een open aanspreekcultuur te stimuleren en zo bij te dragen aan een betere samenwerking in je team. Het is belangrijk om als manager zelf het goede voorbeeld te geven. Om iedereen zich vrij te laten voelen om ideeën te delen, vragen te stellen en feedforward te geven, creëer je een veilige en motiverende werkomgeving.
“Feedforward is nu een bekend begrip binnen AstraZeneca. Het is een waardevolle manier om op een positieve manier samen verder te bouwen en ruimte te maken voor een gesprek zonder te veel emotie of irritatie en anders worden deze bespreekbaar gemaakt.” Patty Scholten – HR Site Lead en MT lid bij AstraZeneca Nijmegen
Een paar ideeën
Dit kun je bijvoorbeeld doen door regelmatig één-op-één gesprekken te voeren. Ook kan het helpen om teamvergaderingen te organiseren waarin iedereen zijn/haar mening kan geven. Ook kun je als manager actief luisteren naar de input van het team en deze serieus nemen. In de praktijk merken we dat echt luisteren naar elkaar nog best moeilijk is. Houd dit bewust voor ogen. Door open communicatie te stimuleren, creëer je een cultuur waarin iedereen zich betrokken en gehoord voelt. Bovendien leiden ideeën en feedback zo tot betere resultaten en meer tevredenheid onder teamleden. In plaats van op de zeepkist gaan staan en als manager vertellen wat je mensen moeten gaan doen (en hoe) gaat het om een echte dialoog met elkaar:
‘Het gaat om een echte dialoog, niet om eenrichtingscommunicatie vanaf de zeepkist. En wanneer je je plannen en ideeën nooit hebt veranderd naar aanleiding van een dialoog met je medewerkers… dan heb je nooit een echte dialoog gevoerd.’
4. Inclusiviteit en benutten van verschillende kwaliteiten
Teams bestaan uit mensen met verschillende persoonlijkheden, achtergronden, en culturen, wat kan leiden tot variaties in de manier waarop ze communiceren en samenwerken. Het benutten van deze diversiteit is van cruciaal belang voor een succesvolle samenwerking in een team. Verschillende perspectieven en ideeën bieden vaak waardevolle inzichten die leiden tot innovatie en creativiteit. Wat het team bindt, zijn de gemeenschappelijke doelen die iedereen nastreeft, maar de unieke kwaliteiten van elk teamlid dragen bij aan het succes. Als manager kun je inclusiviteit bevorderen door open te staan voor
We zijn nu eenmaal verschillend
Het is essentieel om bewust aandacht te besteden aan inclusiviteit. Dit doe je niet alleen door open te staan voor verschillende ideeën, maar ook door respectvol constructieve gesprekken te voeren met alle teamleden. Een inclusieve cultuur zorgt ervoor dat teamleden zich veilig voelen om meningsverschillen of problemen te bespreken. Dit bevordert niet alleen de samenwerking, maar ook de individuele groei van de teamleden. Werk samen met je team om de positieve waarde van verschillende perspectieven te ontdekken en te benutten. Echt luisteren naar elkaar is hierbij van groot belang. Mensen die zich vooral richten op het vinden van fouten in andermans ideeën dragen namelijk minder bij aan constructieve samenwerking. Het erkennen van verschillende persoonlijkheden en communicatiestijlen helpt om misverstanden en mogelijke conflicten te voorkomen. Door respectvol met elkaar om te gaan en open te staan voor nieuwe invalshoeken, bouw je aan een inclusieve en effectieve samenwerking binnen je team.
5. Delegeer taken op basis van kwaliteiten op optimaal te kunnen samenwerken in een team
Als manager kun je bijdragen aan een betere samenwerking door taken zorgvuldig te delegeren op basis van de kwaliteiten van de teamleden. Dit betekent dat je een goed inzicht moet hebben in de ambities, vaardigheden, kennis en capaciteiten van ieder teamlid. Deze informatie gebruik je vervolgens om taken op de juiste manier toe te wijzen. Door taken te delegeren op basis van de kwaliteiten van teamleden, vergroot je de kans dat deze taken efficiënter en effectiever worden uitgevoerd. Dit draagt bij aan een betere samenwerking, omdat teamleden hun sterke punten kunnen inzetten en zich gesteund voelen door de keuzes die zijn gemaakt. In de praktijk zien we dat veel managers nog altijd kijken naar wat medewerkers niet goed doen. Iedere medewerker bezit kwaliteiten die hij of zij dagelijks laat zien. Voor ontwikkelpunten kun je beter kijken naar kwaliteiten die wat minder zichtbaar zijn, maar wel al aanwezig zijn bij de medewerker. Probeer niet van een 4 een 8 te maken, maar focus op de kwaliteiten die al gezien worden en meer ingezet kunnen worden.
“Het heeft ons de tools gegeven om op een positieve manier met elkaar te communiceren, wat onze samenwerking ten goede komt.” Daniëlle Bimmel – Afdeling Communicatie – Hecht
Samenwerken in een team verbeteren. Hoe nu verder?
Binnen veel profit, non-profit en overheidsorganisaties (o.a. RTL Nederland, Gasunie, RVO, Schadefonds Geweldsmisdrijven, Hecht, Ministerie van Economische Zaken, Staatsbosbeheer, ABN Amro Bank, etc.) verzorgen wij trainingen en workshops rond optimaal en positief samenwerking in een team.
Meer weten?
Wil je meer informatie of het maken van een afspraak met Muriel Schrikkema (schrikkema@dir.nl of 035 603 7979).
Veelgestelde vragen over teamontwikkeling en High Performance Teams
Wat is teamontwikkeling?
Teamontwikkeling is het proces waarin een groep mensen zich ontwikkelt tot een hecht en effectief samenwerkend team. Dat vraagt om aandacht voor onderlinge communicatie, heldere doelen, duidelijke rollen, vertrouwen en een open aanspreekcultuur. Teams doorlopen vaak verschillende fasen, van oriëntatie en conflict tot prestatie en reflectie. Effectieve teamontwikkeling helpt om obstakels bespreekbaar te maken, samenwerking te verbeteren en (team)doelen sneller en duurzamer te bereiken.
Hoe bouw je aan een High Performance Team?
Een High Performance Team ontstaat wanneer teamleden een gezamenlijk doel nastreven, elkaar vertrouwen, eigenaarschap nemen en continu willen verbeteren. De basis ligt in gedeelde ambities, psychologische veiligheid, constructieve communicatie en duidelijke afspraken. Leiderschap speelt een sleutelrol door richting te geven, samenwerking te stimuleren en ruimte te geven voor feedback en reflectie. Het bouwen aan een High Performance Team vraagt tijd, consistentie en de bereidheid om gedrag bespreekbaar te maken.
Wat is de rol van de leider/manager in teamontwikkeling?
De teamleider speelt een centrale rol in het vormgeven en begeleiden van teamontwikkeling. Dit betekent niet alles zelf oplossen, maar voorwaarden scheppen voor samenwerking en groei. Een goede leider zorgt voor heldere doelen, stimuleert open communicatie, bewaakt veiligheid en moedigt teamleden aan om verantwoordelijkheid te nemen. Leiderschap vraagt om een balans tussen duidelijkheid en ruimte, resultaatgerichtheid en aandacht voor mensen – vaak omschreven als de combinatie van ‘caring’ en ‘daring’.
Hoe ontstaat vertrouwen binnen een team?
Vertrouwen groeit wanneer teamleden het gevoel hebben dat ze gehoord worden, zichzelf kunnen zijn en kunnen rekenen op elkaar. Dit ontstaat door een open dialoog, het nakomen van afspraken, het geven van erkenning en het op een veilige manier bespreekbaar maken van fouten of dilemma’s. Teams waarin vertrouwen ontbreekt, laten vaak terughoudend gedrag zien. Vertrouwen bouwen kost tijd, maar is de sleutel tot effectieve samenwerking en hoge betrokkenheid.
Hoe krijg je teamleden in de actiestand?
Teamleden komen in beweging wanneer ze zich betrokken voelen bij het gemeenschappelijke doel, weten wat er van hen verwacht wordt en het vertrouwen krijgen om zelf beslissingen te nemen. Onduidelijkheid, gebrek aan richting of een te controlerende leiderschapsstijl kunnen ervoor zorgen dat mensen afwachtend worden. Door doelen samen scherp te stellen, ruimte te geven voor initiatief en regelmatig constructief te reflecteren op het proces, ontstaat meer eigenaarschap en motivatie.
Hoe herken je dat je team niet goed functioneert – en waar ligt dat aan?
Een team dat niet lekker loopt, laat dat vaak op allerlei manieren zien: mensen trekken zich terug of zeggen juist alles in de wandelgangen. Frustraties blijven sudderen of komen steeds weer terug. Er is minder initiatief, overleg voelt als tijdverspilling, en beslissingen blijven uit of worden eindeloos herkauwd. Dit zijn signalen dat de samenwerking stokt. De oorzaken liggen meestal dieper: onduidelijke doelen, onuitgesproken verwachtingen, zwak of onduidelijk leiderschap, en het ontbreken van psychologische en sociale veiligheid. Ook externe druk zoals hoge werkdruk of wisselende prioriteiten kunnen samenwerking ondermijnen. Hoe langer deze signalen genegeerd worden, hoe lastiger het wordt om het tij te keren.
Wanneer is teamcoaching zinvol?
Teamcoaching is zinvol wanneer een team moeite heeft met effectief samenwerken, steeds tegen dezelfde problemen aanloopt of een belangrijke verandering doormaakt, zoals nieuwe doelen, een andere samenstelling of een veranderende context. Ook teams die willen groeien en het gevoel hebben dat er méér in zit, kunnen veel baat hebben bij coaching.
Hoe stimuleer je eigenaarschap in een team?
Eigenaarschap ontstaat wanneer teamleden zich verantwoordelijk voelen voor hun bijdrage én voor het gezamenlijke resultaat. Dit groeit als mensen ruimte krijgen om zelf beslissingen te nemen, invloed hebben op doelen en betrokken worden bij het proces. Heldere verwachtingen, autonomie binnen kaders, en het bespreken van gedrag en resultaten dragen hieraan bij. Ook het benoemen van successen én leerpunten helpt om eigenaarschap te versterken.
Wat zijn kenmerken van een High Performance Team?
Een High Performance Team heeft duidelijke doelen, wederzijds vertrouwen en een gezamenlijke focus op continue verbetering. Teamleden nemen eigenaarschap, geven elkaar feedback en durven verschillen bespreekbaar te maken. Ze zijn wendbaar, leren van fouten en streven naar kwaliteit in hun werk. De samenwerking is open en doelgericht, met ruimte voor reflectie én actie. Leiders vervullen een voorbeeldrol door richting te geven en eigenaarschap te stimuleren. Zo ontstaat een cultuur waarin teams duurzaam presteren én zich blijven ontwikkelen.
Wat kun je doen als teamleden niet goed samenwerken?
Gebrekkige samenwerking komt vaak voort uit onuitgesproken verwachtingen, onduidelijke afspraken of gebrek aan veiligheid. Het helpt om de samenwerking niet alleen te beoordelen op gedrag, maar ook te kijken naar de onderliggende oorzaken. Het voeren van open gesprekken over samenwerking, rollen, werkdruk en communicatiepatronen is een belangrijke eerste stap. Door het team gezamenlijk verantwoordelijkheid te geven voor verbetering, ontstaat ruimte voor verandering.
Hoe meet je de effectiviteit van een team?
De effectiviteit van een team is zichtbaar in het behalen van doelen, maar ook in de kwaliteit van de samenwerking, het leervermogen en het aanpassingsvermogen bij veranderingen. Signalen zoals hoge betrokkenheid, gedeelde verantwoordelijkheid, openheid in communicatie en het vermogen om conflicten op te lossen wijzen op een effectief team. Evaluatie kan zowel op inhoud (resultaten) als proces (samenwerking, interactie, betrokkenheid) plaatsvinden.
Wat levert teamcoaching op?
Goede teamcoaching leidt tot helderdere doelen, betere samenwerking, meer onderling vertrouwen en een open aanspreekcultuur. Teams gaan effectiever communiceren, maken betere afspraken en nemen meer gezamenlijk eigenaarschap. Dat vertaalt zich in hogere productiviteit, meer werkplezier en betere resultaten. Bovendien vergroot teamcoaching het leervermogen van het team – essentieel in een steeds veranderende werkomgeving.
Wat maakt een team weer effectief?
Teams worden weer effectief als ze samen helderheid creëren over doelen, rollen en onderlinge afspraken, én actief bouwen aan onderling vertrouwen. Dat vraagt om eerlijke gesprekken over wat wel en niet werkt, op een manier die mensen open houdt en uitnodigt om mee te denken. Feedforward helpt daarbij: door samen te kijken naar gedrag in concrete werksituaties en te benoemen wat helpt of belemmert, komt de samenwerking in beweging. Niet door harder te werken, maar door slimmer samen te werken aan wat echt nodig is om resultaten te boeken.