door Esther Mollema

Mannen verschillen onderling meer van elkaar en vrouwen verschillen onderling meer van elkaar, dan mannen en vrouwen van elkaar verschillen. En toch is het voor vrouwen veel lastiger om door te stromen in organisaties. Hoe kan dat toch?

Vrouwen en mannen worden in hun opvoeding gesocialiseerd tot stereotypen. Jongens krijgen andere boodschappen mee dan meisjes over wanneer je het goed doet. En dat breekt vrouwen vaak op in hun loopbaan.

De boodschappen die vrouwen van jongs af aan van hun omgeving krijgen – zoals niet te veel op de voorgrond treden, niet bazig zijn, houd altijd rekening met anderen – hebben ook invloed op de manier waarop vrouwen spreken. Een mooi voorbeeld hiervan is een van mijn dochters, middenbouw basisschool, die net voor de zomer thuiskwam met een rapport met heel mooie cijfers. Bij de opmerkingen stond: ‘Neemt graag de leiding.’ Ik vond het een prachtige opmerking, maar mijn dochter was geheel in mineur. “Mijn juf vindt mij erg bazig en ik denk nu dat niemand mij meer aardig vindt.”

Met een zachte, aarzelende stijl zetten sommige vrouwen zichzelf op achterstand op een aantal cruciale momenten in hun carrière. De vrouwelijke stijl van communiceren is gericht op het zoeken naar consensus, op gelijkwaardigheid van alle aanwezigen, en op harmonie. Een nobel streven. Helaas werkt het op de werkvloer vaak anders. Deze wijze van communiceren wordt gezien als weifelend, aarzelend en onzeker. Kortom: geen leidinggevend materiaal. Slimme managers nemen deze wetenschap mee in hun zoektocht naar talent. De andere kant van de medaille is dat vrouwen moeten leren hun stijl van communiceren soms aan te passen aan de situatie. En dat is echt niet ingewikkeld, als je je er eenmaal van bewust bent.

Krachtiger en overtuigender spreken

Het belangrijkste is het inzicht in de verschillende stijlen van communiceren. In de trainingen die Direction geeft, is onze uitleg hierover voor vrouwen elke keer weer een eyeopener. “Dus dat is waarom mijn baas mij in een vergadering niet lijkt te horen, maar mijn collega’s die hetzelfde idee even later opperen, wel!”, “Nu zie ik waarom Jan altijd alles wil presenteren, ook al heeft hij niet eens meegewerkt aan het rapport,” en “Nu begrijp ik waarom Karel, die zo veel mooie opdrachten krijgt, nooit een borrel overslaat.” Wanneer vrouwen inzien dat ze met een wat steviger manier van communiceren hun boodschap veel duidelijker voor het voetlicht kunnen brengen, kunnen ze vrij eenvoudig hun stijl aanpassen als de situatie daarom vraagt.

Dit artikel pleit er niet voor het gedrag van vrouwen teveel aan te passen aan de norm. Diversiteit gaat juist om verschillend zijn. We leren vrouwen dat ze net genoeg moeten doen om wel bij de groep te horen. Daar mogen vrouwen niet meer dan 5% van hun tijd aan besteden denken wij. De andere 95% werk je aan een beter leider te worden, je vak goed te doen en juist het verschil te maken. Vaak wijzen we vrouwen op deze 4 momenten waar je de 5% aanpassing kan vinden om er genoeg bij te horen: De belangrijkste momenten waarop zelf invloed uitoefenen op je carrière mogelijk is, zet ik hieronder op een rij.

4 beslissende momenten: vrouwen kunnen zelf invloed uitoefenen op hun carrière…

1. in vergaderingen
2. bij presentaties
3. bij evaluatiegesprekken
4. bij social events

1. Succesvol en overtuigend deelnemen aan vergaderingen

Concentreer je, vooral bij afdelingsoverschrijdend overleg, niet alleen op de inhoud, maar ook op de manier waarop je in de vergadering meedoet.

• Focus niet te veel op details.
• Leg niet zo veel uit, praat in conclusies.
• Toon je niet te afhankelijk, vraag niet te vaak bevestiging.
• Zorg dat niemand met je ideeën aan de haal gaat.
• Spreek evenveel als andere dominante)sprekers.
• Vul anderen niet aan, presenteer wat je zegt als jouw eigen idee.
• Verzet je tegen negatieve algemene uitspraken die jou of je afdeling aangaan.
• Maak veel oogcontact, vooral met de voorzitter.
• Negeer degene die je dwarszit.
• Zorg dat iedereen weet waarom jij er bent.
• Let op je gezichtsexpressie.

2. Effectieve presentaties

Grijp iedere kans aan om te kunnen presenteren. Juist omdat veel mensen in Nederland daartegen opzien, kan een vrouw zich hier perfect mee profileren.
Let op het volgende:

• Zorg dat je goed wordt aangekondigd.
• Wees bijna overdreven zelfverzekerd.
• Praat stellig.
• Gedraag je als leider: kijk naar de zaal, maak grapjes en beweeg.
• Let op je lichaamshouding bij vragen; blijf relaxt.

3. Breng je boodschap over in het evaluatiegesprek

Goede ‘spelspelers’ sturen hun evaluatiegesprek veel sterker naar een gesprek over toekomstige ambities, dan naar een evaluatie van een periode die toch al afgesloten is. Verder:

• Maak oogcontact.
• Let op je lichaamshouding.
• Benadruk je successen: zorg dat ze genoteerd worden.
• Focus op je ambitie.
• Weerleg negatieve zaken.
• Vat de kritiek niet persoonlijk op en toon niet te veel emoties.

4. Social events: het nuttige met het aangename verenigen

Zorg dat je er bent op bijeenkomsten als borrels, themabijeenkomsten en netwerkgelegenheden. Op dit soort gelegenheden zien spelspelers elkaar.

• Oog relaxt.
• Praat met gezag.
• Lach! Toon je humor.

Over Esther Mollema: sinds 1999 is Esther Mollema oprichter en directeur van Direction Europe, een trainings- en ontwikkelingsbureau voor programma’s op het gebied van leiderschap en diversiteit. Ook is ze algemeen directeur van het HPO Center, een kennis- en inspiratie centrum op het gebied van High Performance Organizations. Esther schreef eerder het managementboek ‘50% meer talent’. Esther begeleidt en adviseert organisaties, zoals de Nederlandse Gasunie, Capgemini, Royal HaskoningDHV, ING, Ernst & Young, NWO, Rijkswaterstaat, Wageningen Universiteit & Research en Heijmans rond diversiteit en inclusion. Neem voor meer vragen over Esther Mollema of over de activiteiten van Direction in Diversity contact op met Robert Smit (T. 035-6037979).