Leiderschap vraagt om moed, niet om aardig gevonden worden
Je bedoelt het goed. Je wilt benaderbaar zijn, betrokken blijven, zorgen dat mensen zich veilig voelen. Dus je luistert. Je stelt je open op. Je probeert de sfeer goed te houden. En je hoopt dat het team dan vanzelf in beweging komt.
Maar ondertussen merk je dat mensen elkaar ontlopen. Dat grenzen vervagen. Dat afspraken steeds minder scherp worden. En jij? Jij voelt je verantwoordelijk, maar zit ook klem. Want je wilt geen autoritaire leider zijn. Je wilt niet degene zijn die de sfeer verpest. Dus blijf je vriendelijk. Blijf je hopen. En slik je je ergernissen in.
In een ijzersterk artikel op ManagementSite schrijft Sybren van der Schaar over precies dit mechanisme. Over leiders die zijn doorgeslagen in aardig zijn. Niet omdat ze het verkeerd bedoelen, maar omdat ze het grotere geheel uit het oog verliezen. Zijn oproep is helder: leiderschap is geen knuffelfestijn. Het vraagt om ruggengraat. Om moedige keuzes. En om de bereidheid om ook ongemakkelijke gesprekken aan te gaan.
Wanneer pleasen leiderschap in de weg zit
In veel organisaties is een cultuur ontstaan waarin aardig doen de norm is geworden. Teamleiders die hun mensen koste wat het kost willen behouden, zeker nu personeel schaars is. Managers die uit een sterke familiecultuur komen, waar harmonie belangrijker voelt dan duidelijkheid. Of leidinggevenden die ooit zélf onder een harde baas werkten, en nu vooral anders willen zijn.
Begrijpelijk en risicovol. Want als je te veel bezig bent met aardig gevonden worden, loop je het risico dat je niet meer leidt. Dat je grenzen te laat stelt. Dat je niet durft te zeggen wat gezegd moet worden. En dat je verantwoordelijkheid doorschuift in plaats van neemt.
Leiderschap begint waar pleasen stopt
Dienend leiderschap is waardevol en het is geen populariteitswedstrijd. Zoals Van der Schaar het treffend omschrijft: het gaat niet om bevestiging, maar om betekenis. Niet om je team te pleasen, maar om samen ergens voor te gaan.
Dat vraagt om helderheid. Om durven kiezen. En om het voeren van eerlijke gesprekken, ook als die ongemakkelijk zijn. Juist daar laat je zien waar je voor staat. Juist daar ontstaat vertrouwen.
Een goed gesprek begint niet met het willen winnen van een discussie, maar met de moed om te benoemen wat beter kan. Met het stellen van scherpe vragen. Met het durven zeggen: dit helpt ons niet verder, laten we het anders doen.
Caring en daring in actie
Wij noemen dat vanuit het HPO-gedachtengoed het combineren van caring en daring kwaliteiten. Niet kiezen tussen vriendelijk of streng, maar beide kanten van leiderschap ontwikkelen. Zorgen voor je mensen én ze scherp houden. Ruimte geven én richting geven.
Het betekent dat je oog houdt voor de mens achter de medewerker én het gezamenlijke doel niet uit het oog verliest. Dat je aanspreekt als iets beter kan, juist omdat je betrokken bent. Dat je verantwoordelijkheid neemt, ook als het schuurt.
Dat is niet makkelijk. Het is wel echt leiderschap.
De kracht van verantwoordelijkheid nemen
In het artikel geeft Van der Schaar een onverwacht maar treffend voorbeeld: WHAM, het popduo uit de jaren tachtig. George Michael was het gezicht en de stem en Andrew Ridgeley koos bewust voor de ondersteunende rol. Niet omdat hij niets wilde bijdragen, maar omdat hij wist dat het succes van WHAM gebaat was bij focus, helderheid en een sterke frontman. Hij zette zijn eigen ego opzij en koos voor het grotere geheel.
Dat soort leiderschap zie je ook terug bij mensen als Satya Nadella, CEO van Microsoft. Hij bracht de koers van het bedrijf radicaal in beweging, niet door met de vuist op tafel te slaan, maar door ruimte te maken voor anderen, scherp te kiezen en tegelijkertijd de mens centraal te stellen. Minder controle, meer richting.
In beide voorbeelden zie je: leiderschap gaat niet om de hoofdrol opeisen, maar om verantwoordelijkheid nemen. Soms is dat zichtbaar. Soms gebeurt het achter de schermen. Altijd met het gezamenlijke doel als leidraad.
Als je merkt dat je vooral bezig bent met de sfeer goed houden, vraag je dan af: wat vermijd ik eigenlijk?
Tijd om het patroon te doorbreken?
Als je merkt dat je vooral bezig bent met de sfeer goed houden, vraag je dan af: wat vermijd ik eigenlijk? Welk gesprek stel ik uit? Waar mag ik duidelijker zijn?
In onze aanpak noemen we dat het voeren van moedige én opbouwende gesprekken. Geen klassieke feedback die de ander in de verdediging duwt, maar feedforward communicatie die uitnodigt tot leren, ontwikkelen en verantwoordelijkheid nemen. Ook als het schuurt. Dat begint met de juiste vragen stellen. Met het lef om eerlijk te zijn, en het vertrouwen dat daar iets goeds uit kan ontstaan. Niet om de ander gelijk te geven, maar om samen verder te komen en de gemeenschappelijke doel(en) te behalen.
Het artikel van Sybren van der Schaar is een aanrader voor elke leider die het soms lastig vindt om die balans te vinden. Je leest het hier: Leiderschap is geen knuffelfestijn – ManagementSite.
Laat je niet wijsmaken dat leiderschap draait om aardig zijn. Het draait om impact maken. En die begint bij jou.
Drie stappen om vandaag moediger te gaan leiden
Herken je dat je soms blijft hangen in ‘te aardig’ zijn? Dan helpen deze drie stappen om je leiderschap scherper, moediger en toch menselijk te maken.
- Veranker je keuzes in het gezamenlijke doel
Gebruik het teamdoel als je morele kompas. Vraag jezelf bij elk verzoek of elke beslissing af: draagt dit echt bij aan waar we samen voor gaan? En durf dan ook vriendelijk maar duidelijk te zeggen wat wel en niet past. Niet als afwijzing van de persoon, maar als keuze vóór de richting.
- Voer het eerlijke gesprek, op een manier die ontwikkelt
Vermijd het traditionele ‘feedbackgesprek’ waarin je de ander vertelt wat niet goed gaat. Kies liever voor een kort en opbouwend feedforwardgesprek. Begin bij wat goed gaat, en nodig de ander uit om mee te denken: wat kan er beter, wat is er ook nog nodig en wat spreken we af? Zo wordt aanspreken geen aanval, maar een gezamenlijke stap vooruit.
- Neem verantwoordelijkheid, ook als het schuurt
Gaat er iets mis? Wijs niet naar je team, maar neem eigenaarschap. Kijk wat jij kunt leren of bijsturen. En spreek anderen aan op hún rol, zonder oordeel en wel duidelijk. Dat is geen zwakte, maar leiderschap in actie.
Meer weten?
Neem contact met mij (Muriel Schrikkema) op om jouw leiderschap te versterken.
Veelgestelde vragen over persoonlijk leiderschap en High Performance Leiderschap
Wat is persoonlijk leiderschap?
Persoonlijk leiderschap betekent dat je bewust regie neemt over je eigen ontwikkeling, gedrag en keuzes. Het begint met zelfinzicht: weten wat jou drijft, waar je sterke kanten liggen en waar je nog in wilt groeien. Van daaruit maak je keuzes die passen bij wie je bent en wilt zijn – als professional én als mens. Persoonlijk leiderschap draait niet om macht of positie, maar om richting geven aan jezelf, met reflectie, veerkracht en een helder besef van je waarden.
Hoe ontwikkel ik persoonlijk leiderschap?
Persoonlijk leiderschap ontwikkel je door regelmatig stil te staan bij jezelf: wat gaat goed, waar wil je in groeien, wat vraagt meer aandacht? Reflectie, coaching en ontwikkelgesprekken helpen je om bewustere keuzes te maken. Bij Feedforward in Leiderschap moedigen we aan om juist vooruit te kijken: wat wil je bereiken, en hoe zet je daar zelf stappen in? Door kleine, gerichte acties bouw je stap voor stap aan leiderschap dat echt bij jou past.
Wat is het verschil tussen persoonlijk en High Performance Leiderschap?
Persoonlijk leiderschap gaat over jezelf kennen, jezelf sturen en blijven groeien. High Performance Leiderschap gaat een stap verder: het draait om het versterken van jezelf én het optimaal ondersteunen van anderen. High Performance Leiders bouwen sterke teams, stimuleren ontwikkeling en creëren een cultuur van openheid, eigenaarschap en resultaatgericht samenwerken. Ze zijn niet alleen persoonlijk krachtig, maar ook in staat om anderen in beweging te krijgen.
Waarom is zelfreflectie belangrijk?
Zonder zelfreflectie blijf je doen wat je altijd deed, ook als het niet (meer) werkt. Zelfreflectie helpt je om bewust te worden van je gedrag, overtuigingen en de impact die je hebt op anderen. Voor leiders is dat essentieel: je bent voortdurend van invloed op je omgeving. Zelfreflectie is belangrijk omdat het je effectiever, eerlijker en menselijker maakt. Het is bij ons niet een los instrument, maar een essentieel onderdeel van leiderschapsgroei: een manier om sterker en bewuster te sturen.
Hoe kan ik leren omgaan met feedback?
Leren omgaan met feedback begint bij het herkennen van je eerste reactie: voel je irritatie, schaamte of juist opluchting? Probeer niet direct te reageren, maar neem even afstand. Vraag door: “Wat zag je precies gebeuren?” of “Wat had je liever gezien?” Zo maak je het concreter en leer je ervan. Schrijf het op, reflecteer, en kijk of er een patroon in zit.
Hoe helpt coaching bij persoonlijke ontwikkeling?
Coaching helpt je om stil te staan bij wie je bent, waar je tegenaan loopt en wat je echt belangrijk vindt. Een goede coach stelt vragen die je zelf (nog) niet stelt, houdt je een spiegel voor en ondersteunt je bij het maken van keuzes die passen bij jouw groei. Of het nu gaat om het versterken van je leiderschap, het vinden van werkplezier of het doorbreken van patronen: coaching maakt het concreet, praktisch en verdiepend. En altijd vanuit jouw kracht.
Wanneer heb ik loopbaancoaching nodig?
Loopbaancoaching is waardevol wanneer je twijfelt over je volgende stap, vastloopt in je werk of juist een ambitie hebt die je beter wilt vormgeven. Het helpt je om helderheid te krijgen over je drijfveren, kwaliteiten en wensen. Samen met een coach onderzoek je wat er echt bij jou past en waar je energie van krijgt. Zo maak je keuzes die duurzaam zijn en die je richting geven in je werk én ontwikkeling.
Hoe kan ik mijn loopbaan beter plannen en ontwikkelen?
Een sterke loopbaan begint met richting. Stel heldere, haalbare doelen en bepaal welke stappen nodig zijn om daar te komen. Breng je kwaliteiten, interesses en waarden in kaart, zodat je keuzes maakt die echt bij je passen. Onderzoek welke kwaliteiten je nodig verder kan ontwikkelen voor je volgende stap en investeer gericht in je ontwikkeling – via trainingen, loopbaancoaching of praktijkervaring. Blijf leren, blijf nieuwsgierig. Netwerken is minstens zo belangrijk. Zoek actief contact met mentoren, collega’s en vakgenoten die je kunnen inspireren en verder helpen. Wees zichtbaar, deel je ambities en durf om hulp te vragen.
Wat is een High Performance Leider?
Een High Performance Leider weet resultaten te behalen zonder de menselijke kant uit het oog te verliezen. Deze leiders geven richting, maar ook ruimte. Ze bouwen aan vertrouwen in het team, stimuleren ontwikkeling en gaan moeilijke gesprekken niet uit de weg. Wat hen onderscheidt, is hun vermogen om zichzelf te blijven ontwikkelen én anderen daarin mee te nemen. Ze zijn nieuwsgierig, eerlijk, doelgericht – en altijd gericht op verbetering, samen.
Hoe herken je een leider zonder zelfreflectie?
Leiders zonder zelfreflectie herhalen vaak dezelfde fouten zonder ervan te leren. Ze leggen oorzaken van problemen buiten zichzelf, staan minder open voor feedback en zijn zich onvoldoende bewust van hun invloed. Dit kan leiden tot defensief gedrag, afname van vertrouwen en stroevere samenwerking in teams. Zelfreflectie zorgt juist voor openheid, leervermogen en betere keuzes. Leiders die reflecteren, bouwen aan vertrouwen en zijn beter in staat hun gedrag aan te passen aan wat de situatie vraagt.
Hoe helpt feedforward communicatie bij persoonlijk leiderschap?
Feedforward communicatie ondersteunt persoonlijk leiderschap door de aandacht te verleggen van oordelen en fouten naar groei en mogelijkheden. Je start bij kwaliteiten en kijkt samen naar wat sterker kan – altijd in relatie tot een gezamenlijk doel. Dat helpt je om opener te communiceren, eerlijker te reflecteren en gerichter te ontwikkelen. Feedforward nodigt uit tot dialoog in plaats van verdediging, en versterkt zo eigenaarschap, verbinding en leiderschap van binnenuit.
Hoe kies ik een coach die bij mij past?
Let bij het kiezen van een coach of programma vooral op visie, aanpak en persoonlijkheid. Voel je je gezien, begrepen en uitgedaagd? Sluit het traject aan op jouw leerstijl en ontwikkelvragen? In Feedforward in Leiderschap, ontwikkeld door Muriel Schrikkema, combineren we wetenschappelijke inzichten met persoonlijke coaching. Muriel is een ervaren coach en trainer die deelnemers helpt hun kwaliteiten te versterken en hun leiderschap verder te ontwikkelen – positief, concreet en mensgericht.
Wat doet een loopbaancoach?
Een loopbaancoach helpt je om richting te geven aan je werk en ontwikkeling. Samen onderzoek je je drijfveren, kwaliteiten, twijfels en ambities. Of je nu op een kruispunt staat in je carrière, meer werkplezier zoekt of je afvraagt of je huidige rol nog past – een loopbaancoach helpt je keuzes te maken die écht bij jou passen. De begeleiding is praktisch, reflectief en gericht op actie: wat wil je veranderen, en hoe zet je die stap?
Wat zijn kenmerken van een goede leider?
Goede leiders zijn helder, betrouwbaar en ontwikkelgericht. Ze geven richting, maar laten ook ruimte. Ze luisteren, spreken aan waar nodig en bouwen aan een veilige teamcultuur. In onze visie zijn High Performance Leiders in staat om betrokkenheid en productiviteit te stimuleren. Ze geloven in ontwikkeling – van zichzelf én van anderen – en durven verantwoordelijkheid te nemen, ook als het spannend wordt. Ze reflecteren op hun gedrag en blijven zich verbeteren.
Hoe weet ik of ik geschikt ben voor een leiderschapsrol?
Geschikt zijn voor leiderschap gaat niet alleen over ervaring of kennis, maar vooral over je houding. Ben je bereid om te luisteren, feedback te ontvangen en continu te leren? Kun je richting geven én anderen meenemen? Durf je besluiten te nemen en verantwoordelijkheid te dragen, ook voor lastige situaties? Als je nieuwsgierig bent naar je eigen rol, reflecteert op je gedrag en wilt groeien, heb je een sterke basis om je leiderschap te ontwikkelen.
Hoe breng ik meer rust in mijn werkdag als leider?
Leiders ervaren vaak drukte en versnippering. Meer rust begint met het helder hebben van de doelen en ambities van de organisatie. Door deze te vertalen naar eigen (team)doelen en prioriteiten, kun je bewuster keuzes maken: wat is echt belangrijk, en wat kan wachten of anders? Persoonlijk leiderschap helpt je om je eigen grenzen en energie te bewaken. Coaching of ontwikkelgesprekken kunnen daarbij helpen.
Hoe help ik mijn team om zelfstandiger te werken?
Zelfstandigheid ontstaat niet vanzelf. Als leider kun je dit stimuleren door heldere verwachtingen te scheppen, vertrouwen te geven en fouten te zien als leermomenten. Geef mensen ruimte om zelf keuzes te maken, maar blijf in gesprek over de voortgang. Met feedforward communicatie versterk je het ontwikkelklimaat in je team: je spreekt waardering uit en benoemt wat iemand nog méér zou kunnen ontwikkelen, zonder te vervallen in controle of kritiek.
Wat is High Performance Leiderschap (HPL) en hoe verhoudt het zich tot een High Performance Organisatie (HPO)?
High Performance Leiderschap (HPL) is de sleutel tot het realiseren van een High Performance Organisatie (HPO). Als oprichter van het HPO Center en wereldwijd HPO Expert, benadrukken wij het belang van leiders die zowel 'caring' als 'daring' zijn: ze tonen oprechte betrokkenheid bij hun medewerkers en durven tegelijkertijd duidelijke keuzes te maken. HPL gaat verder dan traditioneel leiderschap; het vraagt om voorbeeldgedrag, het creëren van een cultuur van continue verbetering en het verbinden van individuele kwaliteiten aan gemeenschappelijke doelen. Door te investeren in HPL, leg je de basis voor een organisatie die duurzaam presteert en waarin medewerkers zich betrokken en gewaardeerd voelen.